Woke?

Een term die je te pas en te onpas hoort, woke.

Inmiddels wordt het steeds meer als een term gebruikt om ideeën mee onderuit te halen.

Steeds vaker hoor ik de zin “gelukkig is het niet van die woke onzin”. Zelfs in de politiek worden er Kamervragen gesteld over “de bedreiging van het wokisme” Door het wokisme te noemen lijkt het net alsof het een vaststaand idealisme is, bedacht door een persoon of groep personen die zich hard maken voor deze ideologie.

In het Nederlands wordt de term "woke" vaak gebruikt om een vergelijkbare betekenis uit te drukken als in het Engels. Het wordt gebruikt om iemand te beschrijven die bewust is van en gevoelig is voor sociale en politieke kwesties met betrekking tot gelijkheid en rechtvaardigheid. Een persoon die "woke" is, is zich bewust van de systematische ongelijkheden en onrechtvaardigheden in de samenleving, vooral met betrekking tot ras, geslacht en andere gemarginaliseerde groepen. Ze zijn actief betrokken bij het bevorderen van gelijkheid en sociale verandering, vaak door middel van activisme en pleitbezorging. Het begrip "woke" is overgenomen uit het Engels en wordt gebruikt in Nederlandse discussies rondom sociale rechtvaardigheid en progressieve ideologieën.

Woke bestaat niet sinds kort zoals sommige denken. In 1923 wordt de “black community” al door de filosoof en activist Marcus Garvey opgeroepen om wakker te blijven. In de jaren 30 roepen de Afro-Amerikanen elkaar op wakker te zijn voor structureel racisme toen een groep Afro Amerikaanse tieners onterecht werden beschuldigd van het verkrachten van een blanke vrouw.

In een nawoord van een protestlied door Lead Belly over dit incident, wordt voor het eerst de term ‘stay woke’ (blijf wakker) gebruikt.

In de jaren 60 wordt de term woke opgenomen in een lijst met Afro-Amerikaanse straattaal zonder expliciete betekenis omdat de straattaal zelf steeds aan verandering onderhevig is en het verschillende contexten kon hebben. Zo kon het betekenen dat je letterlijk wakker moest blijven, dat je je partner ervan verdacht overspel te plegen of de politieke betekenis dat je alert moest zijn op racisme. In 1972 wordt de term gebruikt in het toneelstuk Garvy lives.

Hierin spreekt een karakter de volgende zin: ‘I been sleeping all my life. And now that Mr Garvey done woke me up, I’m gon’ stay woke. And I’m gon’ help him wake up other black folk.’

In 2008 wordt de term bekend bij het grote publiek door het nummer Master Teacher van soulzangeres Erykah Badu. In het refrein "I stay woke" wordt de term op verschillende manieren aangehaald en heeft het nog niet de politieke lading die het nu heeft.

Na de dood van Michael Brown en de black lives matter beweging nam de term woke een vlucht en werd het ook breed in de media gebruikt. In deze tijd ging de betekenis volledig naar het politieke en gebruikte men de term om ongemerkt racisme onder de aandacht te brengen. In de jaren daarna is de term ook gebruikt om andere vormen van onderdrukking en privilege aan te kaarten. Het werd een manier om minderheidsgroepen aan het woord te laten en was bedoeld om hier op een respectvolle manier over te praten. Langzaamaan werd de term meer polariserend, gingen tegenstanders met de term aan de haal en werd het ook op een negatieve manier gebruikt.

De term woke werd gebruikt om overdreven activisme aan te kaarten. Negatieve voorbeelden komen in de media en schetsen zo een beeld dat alleen de minderheden een stem moeten hebben en dat daar alles voor moet wijken.

Hopelijk gaan we over een paar jaar weer de polarisatie voorbij en is woke weer de term die mensen bewust maakt van bepaald gedrag (bewust of onbewust). Minderheden of het grote publiek hoeven geen gelijk te hebben, er bestaan meerdere zienswijzen, werkwijzen en inzichten. Het is echter nooit de bedoeling dat jouw zienswijze ten koste moet gaan van een ander die minder inspraak zou hebben.

Door rekening met elkaar te houden en dingen van verschillende kanten te bekijken zouden we allemaal weer op een positieve manier woke kunnen zijn.