De termen geslacht en gender worden regelmatig door elkaar heen gebruikt en helaas niet altijd op een correcte manier. Denk maar aan de veelvuldig gebruikte term “gender reveal” die eigenlijk een beter een geslachtsonthulling zou kunnen heten, al klinkt dat natuurlijk niet heel lekker.
We beginnen makkelijk met het geslacht. Het geslacht wordt al voor de geboorte bepaald. Als de zaadcel en eicel versmelten krijgt deze een X chromosoom van moeder en een X of een Y chromosoom van vader. Een persoon met XX zal meestal eierstokken en een vulva ontwikkelen, deze persoon heeft dan het vrouwelijk geslacht.
Een persoon met XY zal meestal een penis en teelballen ontwikkelen, dan noemen we dat mannelijk. Het kan echter ook voorkomen dat een persoon wel XX of XY heeft maar dat de geslachtsorganen anders ontwikkelen.
Zo kan een persoon die XY heeft door ongevoeligheid voor testosteron een vulva maar niet de inwendige vrouwelijke voortplantingsorganen hebben. Deze personen noemen we intersekse en hiervan zijn vele varianten waardoor we niet over “de intersekse” kunnen spreken.
Soms is intersekse direct duidelijk bij de geboorte omdat de geslachtsdelen niet duidelijk mannelijk of vrouwelijk zijn. Sinds 2006 is het niet meer standaard dat bij een intersekse baby een operatie plaatsvind die de geslachtdelen “normaliseert” en een baby zo het mannelijke of vrouwelijke geslacht geeft. Toch komen deze operaties nog steeds voor terwijl de intersekse geen medische noodzaak is.
Gender is wat minder eenduidig. Er zijn namelijk verschillende vormen van gender en gender is minder zwart/ wit (binair) dan geslacht. Genderidentiteit gaat over hoe een persoon zich voelt terwijl genderexpressie gaat over de manier waarop je je gender uit. Gender is ook sociaal en maatschappelijk bepaald. Er zijn bepaalde gedragingen, normen en waarden die als typisch mannelijk of vrouwelijk worden gezien binnen een bepaalde cultuur.
Wat wij in Nederland als typisch mannelijk of vrouwelijk zien kan in Azië of Afrika heel anders gezien worden.
Hoe gender ontstaat zijn verschillende visies over. De Franse filosofe, en feministe, Simone de Beauvoir ging uit van het principe dat gender wordt aangeleerd, deze verschillen worden cultureel aangeleerd. Dick Swaab gaat er vanuit dat het menselijk gedrag, en dus ook gender, de oorsprong vind in het brein. Je gender zou dus al vastliggen voor je geboorte. Judith Butler geeft aan dat gender een rol is die je speelt, hoe je de wereld laat zien dat je mannelijk of vrouwelijk bent. Verschillende generaties hebben zich op verschillende perspectieven gericht. Rond de jaren 70 lag de nadruk wat meer op sociale factoren terwijl het begin deze eeuw de nadruk meer lag op biologische oorzaken en het recente werk van Judith Butler heeft weer een verschuiving naar het sociale gebracht. Het een sluit het ander echter niet uit. Gender is complex en zeer divers. Hersenonderzoek was in eerste instantie gericht op een typisch mannelijk- of vrouwelijk brein terwijl het meer recente werk van Daphna Joel het heeft over een mozaïek van eigenschappen. Niet alle eigenschappen zijn tenslotte alleen mannelijk of vrouwelijk. Dit sluit ook meer aan bij het beeld dat gender meer omvat dan uitsluitend mannelijk of vrouwelijk.
Kortom, waar geslacht eigenlijk slecht drie smaken kent (waarvan een stiekem heel veel smaken in een is) kent gender veel meer diversiteit en wordt het door verschillende factoren bepaald. Wanneer het ervaren gender hetzelfde is dan het geslacht spreken we van cis-gender. Wanneer het geslacht en het gender elkaars tegenpolen zijn spreken we van transgender. Gender divers gebruiken we als het gender niet zo eenduidig ervaren wordt. Sommige ervaren het gender helemaal niet als het een of het ander en geven aan non-binair te zijn. De komende jaren zal hier nog veel onderzoek naar volgen en zullen waarschijnlijk ook weer nieuwe inzichten komen. Dit zal leiden tot verandering wat sommige in de maatschappij als lastig zullen ervaren, vaak vooral mensen die zoiets niet in de eigen omgeving zullen meemaken. De media is niet altijd genuanceerd en onderzoeken zullen uit het verband worden gehaald en verkeerd geïnterpreteerd. Dat kan ten kost gaan aan goede begeleiding of begrip voor een persoon.
Laat je niet meeslepen, gender is te complex om in een krantenkop te kunnen vangen.
댓글