De mens is een sociaal wezen waarin sociale connecties heel belangrijk zijn voor onze emotionele en fysieke gezondheid. Het is wetenschappelijk bewezen dat vriendschappen een grote invloed hebben op de kwaliteit van leven en zelfs op ons geluk.
De Franse filosoof Jean Paul Sartre schreef dat de mens pas echt mens wordt als hij zich engageert. Engageert voor het klimaat, voor het milieu, voor allerlei maatschappelijke ontwikkelingen, en vooral: voor de Ander. Sociale verbintenissen aangaan maken ons dus de mens. De mens die tolerant is, de mens die betrokken is, de mens die open staat voor een ander.
Deze vaardigheden heb je niet alleen nodig om deze sociale verbintenissen aan te gaan, maar ook te behouden en te ontwikkelen. Doen we dit niet, dan worden we eenzaam.
En die eenzaamheid voelt niet fijn. Je voelt je geen mens. En hoe paradoxaal ook, dit dragen we op zo`n moment in meer of mindere mate uit, waardoor de stappen nemen tot het nieuwe engageren steeds moeilijker worden.
Mensen lijken steeds vaker boos. Boos om beslissingen binnen de politiek, boos op de conducteur die ons om ons vervoersbewijs vraagt, boos op de mens die anders is dan wij..
Er word vanuit de psychologie vaak het onderscheid gemaakt tussen primaire emoties (kwetsbare emoties) en secundaire emoties (dat zijn de emoties die de primaire afschermen). Boze reacties worden dan gezien als een secundaire emotie. Daaronder zitten primaire emoties. Secundaire emoties zijn dus emoties die je voelt om de meer kwetsbare (primaire) niet te hoeven voelen.
Weer even terug naar Sartre: hij bedacht de term "we moeten niet in kwader trouw leven". Hiermee doelde hij op de momenten wanneer we onszelf voorhouden dat de dingen precies zo moeten zijn als het volgens ons hoort en als we onze ogen sluiten voor andere mogelijkheden. Het is ‘kwade trouw’ om erop te staan dat we een bepaald soort werk moeten doen, met een bepaalde persoon moeten samenleven of op een bepaalde plek moeten wonen.
Dat de communicatie vandaag de dag voor een groot deel via de computer loopt en het alleen nog lijkt te draaien naar het streven naar zo veel mogelijk geluk werkt hierin niet mee. Deze sociale media cultuur heeft als norm: iedereen moet succesvol, jong, slank, sportief, slim, mooi en onvermoeibaar zijn. En als we dat heel toevallig niet zijn, dan willen we daar niet voor uitkomen. Niet voor de ander en ook niet voor onszelf. En dit ontkennen brengt velen in de problemen. Want het leven is eenvoudigweg niet altijd even leuk. Daarnaast willen we zoveel mogelijk vrienden op sociale media als Instagram, Facebook of Youtube om ons het gevoel van die verbintenis (het engageren), waar we eigenlijk zoveel behoefte aan hebben.
Maar digitale vrienden zijn geen echte vrienden. Of althans, geen mensen waarmee je lief en leed kunt delen en jou nabij zijn. Deze gekke vorm van geluk zoeken dat zich vooral op sociale media laat zien, laat namelijk geen empathie toe. En wie eenzaam is, heeft gebrek aan mensen waartegen hij of zij kan zeggen: ‘Ik heb je nodig.’
Het draait in het leven om betekenisvolle relaties. Relaties met mensen die er ook in moeilijke tijden voor je zijn. Mensen die betekenis geven aan je leven. Mensen die je ook opzoeken wanneer je vreselijk in de put zit en met wie je verdriet en ongelukkige toestanden kunt bespreken. Hoeveel vrienden mensen online ook mogen hebben, eenzaamheid is ondertussen één van de grootste problemen van onze tijd.
Openstaan voor de echte "real life" kwetsbaarheid van de medemens en het engagement daar daaruit volgt, keert dit ongeluk om tot een zingevende act. Het is de paradox van het menselijke bestaan: alleen door gevoelig te zijn voor onrecht en ongeluk (zowel in jezelf als in de ander), vinden we een duurzame vorm van geluk, in de vorm van betekenis en zorg
Streven naar het gevoel van geluk als levensdoel is een vergissing. Zeker als je die zoekt in een sociale schijnwerkelijkheid zoals sociale media. Streven naar zin en betekenis met waardevolle relaties daarentegen, is waar het leven om draait.
Dus ook die boze mensen hebben hulp en begrip nodig. Naar grote waarschijnlijkheid is hun boosheid een secundaire emotie die een andere kwetsbaarheid proberen te verhullen. Misschien moeten we als cultuur er eerst voor gaan zorgen dat juist die boze mensen gelukkiger worden. Want vraag je maar eens af hoeveel tijd een gelukkig mens steekt in het bemoeien met en het vervelen van anderen..
Comments