Kinderen hebben een hoop vragen. Zo veel dat het soms wel eens vermoeiend is. Maar vaak vinden ouders die vragen ook leuk. Ze kunnen deze beantwoorden met hun kennis. Het beantwoorden van vragen vinden veel mensen zo belangrijk dat het de basis van het Nederlandse onderwijssysteem is geworden. Het doel is dan eigenlijk het doen verdwijnen van vragen. Filosoferen draait echter de hele boel om. Door met kinderen te filosoferen wil je juist vragen oproepen waardoor het kind zelfstandig en kritisch leert nadenken, zodat het zonder specifieke kennis tot diverse inzichten kan komen.
Inzichten over bijvoorbeeld de ruimte, oneindigheid, kunst, keuzes, taal, nuttigheid, zwervers, dilemma’s, gevoel, dieren etc. Filosofische vragen over dit soort thema’s hebben een ding gemeen: ze zetten aan tot nadenken, en vooral ook kritisch denken.
Kritisch denken
Kritisch kunnen denken komt bij elk beroep en wat je ook gaat doen in het leven van pas. Al is het maar op het moment dat je een stembiljet gaat invullen. Filosoferen is ook een sociale activiteit. Kinderen leren luisteren, elkaar respecteren en zich verplaatsen in de positie van een ander. Daarnaast kan het vormend werken: kinderen ontdekken hoe ze over de wereld denken, leren deze gedachten beter verwoorden en ze leren deze uit te durven spreken.
Vrij gevoel
Bovendien kan het ook een heerlijk vrij gevoel geven. Er bestaan namelijk geen foute antwoorden en je hebt er geen kennis voor nodig, alleen je hoofd. Iedereen heeft een hoofd. Filosoferen is dan ook niet leeftijdsgebonden.
Vrij denken
Sowieso is filosoferen ongebonden. Als je gaat filosoferen mag je vrij denken. Vrij denken betekent dat je ideeën mag onderzoeken zonder rekening te hoeven houden met de regels van je opvoeding, de wetten van een land, of de kaders van de wetenschap.
Vrij redeneren betekent dat je op zoek gaat naar nieuwe ideeën en inzichten en daarbij nieuwe denkpaden durft te bewandelen. Het is een spel waarbij alles gedacht mag worden, zolang je maar goed blijft redeneren.
Op deze manier heb je de vrijheid om je eigen authentieke denken te ontdekken en dat is bovendien heel goed voor het zelfvertrouwen van kinderen.
Worden wie je bent
Door te filosoferen kun je worden wie je bent. Een slogan die in het onderwijs populair is. Het is overigens een citaat van de filosoof Nietzsche en past naadloos in een pleidooi om te gaan filosoferen met kinderen.
Versterkt de band
Ook voor de begeleider is het interessant. Door te filosoferen leer je kinderen op een hele andere manier kennen. Je ontdekt niet zozeer wat ze denken, maar vooral hoe ze denken. Daardoor voelen kinderen zich serieus genomen en dat versterkt de onderlinge band.
Het is ook altijd verrassend om te filosoferen met kinderen. Hun redeneringen zijn vaak ontroerend, origineel, creatief en ook verbazingwekkend slim. Bovendien is het goed voor de sociale, emotionele, morele- en taalontwikkeling van kinderen én ze leren kritisch en creatief te denken.
Kortom, er zijn redenen genoeg om te filosoferen met kinderen en vooral ook met álle kinderen. Het is daarom aan de ene kant jammer dat filosofie vooral in plusklassen wordt aangeboden. Tegelijkertijd is het ook zo dat hoogbegaafde kinderen om andere redenen kunnen leren van filosofielessen.